پیشنهادهای اروپایی برای تعامل دولت بایدن با ایران

*پیشنهادات ارائه شده در این گزارش، از سوی «کارل بیلدت»، نخست‌وزیر سابق سوئد، «آلیستر برت»، نماینده وزیر خارجه انگلیس در امورِ خاورمیانه، «ولفگانگ ایشینگر»، رئیس کنفرانس امنیتی مونیخ، «خاویر سولانا»، نماینده عالی سابق اتحادیه اروپا و دبیر کل شورای اتحادیه اروپا و ناتو به همراه چند تن دیگر امضا شده است.

به گزارش راهبرد معاصر؛ "شورای روابط خارجی اروپا" در گزارشی به بررسی رویکردی که کشورهای اروپایی در قبال دولت جو بایدن جهت هر گونه تعاملِ آن با ایران، باید اتخاذ کنند، پرداخته‌ و چند توصیه مهم را عنوان می‌کند. در این گزارش آمده است:

«دیپلمات‌های ارشد سابق اروپا از دولت‌های اروپایی خواسته‌اند تا برای تقویت دیپلماسی فرااقیانوس اطلس(ترانس آتلانتیک) نسبت به ایران با دولت آینده آمریکا تحت نظر جو بایدن همکاری کنند. به اعتقاد این افراد انتخاب جو بایدن می‌تواند فرصت مناسبی برای تقویت روابط فرااقیانوس اطلس در موضوعات امنیتی و به ویژه مسئله ایران تلقی شود. پس از آنکه دولت‌های اروپایی و اتحادیه اروپا طی چهار سال گذشته، برای نجات توافق هسته‌ای موسوم به برجام با ایران تلاش بسیاری کردند و این تلاش به دلیل مواضع ترامپ در مورد جمهوری اسلامی ایران نتیجه نداد، اکنون دولت‌های مذکور به خوبی قائل بر این امر هستند که تمام تلاش خود را برای قبول توافق از سوی بایدن و ایران انجام داده و بر این توافق به طور جدی اصرار نمایند». چنین اقدامی در مرحله اول نیازمندِ تلاش‌ جدی طرف‌های اروپایی برای ترسیم یک نقشه راه مناسب و هماهنگ با خواسته‌های طرفین توافق است. اروپا برای ترسیم این نقشه راه چند نکته را باید مد نظر قرار دهد:

1. تلاش‌های دولت ترامپ برای اعمال فشار حداکثری بر ایران بی‌نتیجه مانده است.
2. تحریم‌های بی‌سابقه آمریکا تاثیرات منفی بر مردم ایران گذاشته است.

در چنین شرایطی ایران در واکنش به تحریم‌های آمریکا، از سال 2018، فعالیت‌های هسته‌ای خود را افزایش داده و به مرور از تعهدات خود، تحت توافق برجام نیز فاصله گرفته است. بدیهی است که اقدامات تنش‌زای ترامپ در خاورمیانه، باقیمانده دوره ریاست‌جمهوری وی را با آشفتگی بسیار همراه خواهد کرد. چرا که اکنون تمام تلاش وی معطوف به دشوار نمودن شرایط برای بازگشت بایدن به برجام است. متناسب با این امر، گزارشات بسیاری حاکی از بالا گرفتن تهدیدات نظامی بین آمریکا و ایران بوده و همین موجب خواهد شد بایدن بلافاصله پس از روی کار آمدن با مشکلات دیگری بر سر راه توافق با ایران مواجه شود. بهتر است که برای به نتیجه رساندن توافق برجام، ثبات زیادی در خاورمیانه وجود داشته باشد و ایران به سرعت تنش‌ها را کاهش داده و مذاکرات دیپلماتیک خود با اروپا و آمریکا را برای ترمیم توافق هسته‌ای از سرگیرد. این روند موجب خواهد شد، طرفین با طیف گسترده‌ای از موضوعاتی که ثبات منطقه را تهدید می‌کنند، مقابله نمایند و این همان موضوعی است که از دیدگاه اروپا بسیار حائز اهمیت است. با وجود حمایت‌های اروپا، دولت بایدن می‌تواند از واکنش‌های مثبت دولت روحانی به خوبی استفاده نماید و ایران را بر سر میز مذاکره بکشاند.

دولت‌های اروپا اکنون باید اولویت‌های زیر را مد نظر قرار دهند:

1. در هفته‌های آینده، فرانسه، آلمان، انگلیس بیانیه عمومی مشترکی را تنظیم و از دولت بایدن بخواهند تا پس از تصدی در مقام خود، قصد خود را برای پیوستن به برجام رسما اعلام نماید. در این مرحله کشورهای اروپا ضمن ترغیب ایران و آمریکا برای توافق در مراحل اولیه مذاکرات، بایستی همزمان از کنگره آمریکا نیز بخواهند تا از بازگشت بایدن به برجام حمایت نماید.
2. کشورهای E3باید اصرار کنند تا جلسه کمیسیون مشترک برجام قبل از 20 ژانویه 2021 برگزار شود. جوزپ بورل، نماینده اتحادیه اروپا در امور خارجه به عنوان رئیس کمیسیون مشترک نیز، بایستی اعضای فعلی توافق را تشویق کند تا خواستار بازگشت ایالات متحده آمریکا به برجام و همچنین بار دیگر حمایت خود را از قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد اعلام کنند. کمیسیون مشترک همچنین باید ایالات متحده آمریکا را ترغیب کند تا معافیت‌های همکاری هسته‌ای لغو شده در دوران ترامپ را در اسرع وقت به منظور تسهیل در تقلیل فعالیت‌های هسته‌ای ایران و نوسازی راکتور آب سنگین آن در اراک تصویب کند.
3. تا 20 ژانویه، کشورهای E3و اتحادیه اروپا بایستی یک جلسه در سطح مدیران سیاسی با ایران برگزار نمایند تا یک مسیر روشنی را برای معکوس کردن روند فعالیت‌های هسته‌ای ایران بررسی کنند.اروپا بایستی به ایران تاکید نماید که چنین اقداماتی پیش شرط بازگشت کامل ایالات متحده آمریکا به توافق هسته‌ای، تحت نظر دولت بایدن است. این فرآیند نیازمند گذراندن مراحل زیر است:

• الف)یک بحث دقیق با ایران در مورد مراحل فنی برای کاهش پیشرفت برنامه هسته‌ای این کشور
• ب)تعیین دامنه واقع بینانه کاهش تحریم‌ها، تحت نظر دولت بایدن
• ج)اقدامات اروپایی برای حمایت از اقتصاد ایران.

در تمام این مراحل اتحادیه اروپا و کشورهای سه گانه عضو E3 بایستی از کانال‌های دیپلماتیک موجود با ایران برای هشدار در مورد تشدید تنش‌ها در روابط با ایالات متحده، به ویژه در مورد عراق که وضعیت آن، بسیار بغرنج است، استفاده نمایند. این امر به خوبی واضح است که هر گونه تشدید و افزایش تنش در آستانه مراسم تحلیف ریاست‌جمهوری بایدن، تلاش‌های دیپلماتیک را برای رسیدن به توافق بسیار دشوار تر خواهد کرد.

4. کشورهای اروپایی و اتحادیه اروپا بایستی یک نقشه راه دیپلماتیک برای همکاری بین آتلانتیک با هدف تنش‌زدایی منطقه‌ای به دولت جدید بایدن و عموم متخصصان سیاسی در ایالات متحده آمریکا ارائه دهند. در آستانه تصدی مسئولیت بایدن، دولت‌های اروپا همچنین بایستی ارتباطات خود را با سایر بازیگران منطقه‌ای- به ویژه اسرائیل، عربستان سعودی و امارات متحده عربی تشدید و ارتقا دهند. بر این اساس کشورهای اروپا قادر خواهند بود، ضمن جلوگیری از افزایش تنش‌ها و تشدید اختلافات، زمینه ارتقای امنیت منطقه را که دبیر کل سازمان ملل متحد بر آن اصرار بسیار زیادی دارد، فراهم نمایند. این امر برای شکستن مقاومت برخی از شرکای منطقه‌ای اروپا در قبال تعامل مجدد با ایران نیز بسیار ضروری خواهد بود. به عنوانِ بخش مهمی از این رویکرد، اروپایی‌ها باید از همین حالا، حمایت از تلاش‌های ایجادِ ثبات فراگیر در عراق و یمن را آغاز نمایند.

تمام اولویت فعلی اروپا بایستی در این راستا باشد که سریعا برای مهار برنامه در حال گسترش هسته‌ای ایران اقدام نماید و از بایدن نیز بخواهد تا پس از روی کار آمدن از هر گونه تنش‌زایی و تشدید وضعیت خطرناک در مورد ایران جلوگیری کند.